Evliya Çelebi’nin Aksaray ziyareti -6 -

Hamamlar hakkında ise “Der-imâret-i hammâmât-ı gâsilân” başlığı altında “Cümle (---) adedhammâm-ı ferahnâkdir. Evvelâ Beğhammâmıgâyetatîkhammâm-ı hûb-binâdır. Andan Azeblerhamâmıbinâsı ve âb [u] hevâsılatîfhammâm-ı hoş-bûdur. Andan Tizbâzârhammâmı, Paşa sarâyıkurbundadır. Bunlardan mâ‘adâsarâyhammâmlarıdır” kaydından kafa karışmaktadır. Beğ hamamı dediği tam olarak neresi emin olamıyoruz. Gayet atik dediği Beğ hamamı bugün Kılıç Arslan Hamamı olarak genel kabul görse de net değildir. Paşa Sarayı kurbunda yani yakınında dediği hamam hangisidir bu meçhuldür. Günümüzdeki Paşa Hamamı, 19. Yüzyıl sonlarında Hacı Ali Paşa tarafından yaptırıldığına göre bahsi geçen Paşa bu Paşa değil!..

Evliya Çelebi, Aksaray’la ilgili olarak son kısımda şehrin manevi yönünü anlatmıştır: “Bu şehirde yedi binden ziyade büyük evliyanın yattığı tevatürle söylenir.” Bu cümlesi daha sonra bazıları tarafından 70 bin olarak aktarılmıştır. Halbuki eserin orijinalinde bu rakam sizin de gördüğünüz gibi 7 bindir. Seyyahımız şöyle devam eder: “Dar-ı ervah denilen buraya nice kere nur inmiştir. Gamlı olan ziyaret etse memnun ve güler olur. Şeyh Hamid Veli, Rum diyarı irfan ehlinin başıdır. Üstü açık bir kubbede gömülüdür. Çoğunlukla sar’alı kimseler ziyaret ederler. Buna yakın Şeyh Kemal sultan, olgunluk yolunda tekemmül etmiş bir büyük pirdir. Buna yakın Şeyh Pertevi sultan, Yesevi tarikinde yahşi erdir”.

Evliya Çelebi’nin dev eseri Seyahatname’nin 3. Cildinde Aksaray’la ilgili olan sayfalardan aktardığım bu yazının faydalı olması temennimizdir. Hem o günkü dilin anlaşılması adına olduğu gibi iktibaslar hem de bazı kısımları günümüz Türkçesiyle ve özetleyerek anlatmaya çalıştım. Evliya Çelebi’mizin ruhu şâd olsun!