AKSARAY’IN SOSYO EKONOMİK DURUMU ARAŞTIRILDI  Eğitim düşük, sağlık iyi

Karis Baker adlı özel bir araştırma şirkteti tarafından hazırlanan Aksaray’ın Sosyoekonomik Görünümü 2025 raporuilgiç sonuçları ortaya koydu. TÜİK’in verilerine dayanarak hazırlandığı belirtilen rapor, ilin sosyo-ekonomik yapısını Türkiye ortalaması ile karşılaştırmalı biçimde ele alıyor. Çalışmada özellikle sosyoekonomik seviye (SES – hanehalkını oluşturan fertlerin gelir düzeyi, ortalama eğitim süresi ve meslek bilgileri esas alınarak TÜİK tarafından hesaplanan resmi bir gösterge) ve ilçeler bazındaki farklılıkların yanı sıra; ekonomik göstergeler (GSYH, büyüme katkısı, Türkiye ile karşılaştırmalar), işgücü piyasası (işsizlik ve istihdam), sosyal göstergeler (insani gelişmişlik, eğitim, sağlık ve yaşam kalitesi) ve genel değerlendirmeler kapsamlı biçimde inceleniyor.

AKSARAY, TÜRKİYE ORTALAMASININ GERİSİNDE

Raporun bulgularına göre Aksaray, Sosyo-Ekonomik Seviye (SES) endeksinde 81 il içinde 72. sırada yer aldı.

• Aksaray’ın Sosyo-Ekonomik Seviye puanı: 117
• Türkiye ortalaması: 133

Türkiye genelinde nüfusun %51,8’i düşük ve orta alt seviyelerde yaşarken, Aksaray’da bu oran %59,4 olarak ölçüldü. Bu tablo, kırılgan grupların Aksaray’da daha yoğun olduğunu ortaya koyuyor.

SOSYO-EKONOMİK SEVİYE PUANI DAĞILIMI:

• Alt seviye: Türkiye %18,6 – Aksaray %22,1
• En alt seviye: Türkiye %16,7 – Aksaray %22,8
• Üst seviye: Türkiye %11,0 – Aksaray %7,28

Bu sonuçlar, Aksaray’ın özellikle alt ve en alt gelir gruplarındaki yüksek yoğunluğu ile öne çıktığını gösteriyor.

İLÇELER ARASINDA BÜYÜK UÇURUM

Rapor, Aksaray’ın ilçeleri arasında da çarpıcı farklılıklar bulunduğunu ortaya koydu:

• Merkez İlçe: En yüksek SES skoruna (123) sahip, görece dengeli yapı.
• Eskil: Orta ve üst gruplarda güçlü, SES skoru 114.
• Sultanhanı: İl ortalamasının üzerinde, SES skoru 110.
• Sarıyahşi: En alt seviye oranı %43,6 ile tüm ilçeler içinde en yüksek kırılganlıkta.
• Gülağaç: SES skoru 90 ile en düşük ilçelerden biri, en alt seviye oranı %34,9.

KİŞİ BAŞI GELİRDE YÜKSELİŞ

Ekonomik göstergelere göre Aksaray’ın kişi başına düşen Gayrisafi Yurt İçi Hasılası (GSYH) 2023 yılında 10.653 dolara yükseldi. Bu değer Türkiye ortalamasının (%19,5 gerisinde) altında olsa da, Aksaray 2018’deki 40. sıradan 2023’te 26. sıraya yükselerek dikkat çekici bir ivme yakaladı.

İŞSİZLİK TÜRKİYE’NİN ALTINDA AMA SIRALAMADA GERİLİYOR

• 2022: İşsizlik oranı %6,7 – Türkiye ortalamasının altında, 9. sırada.
• 2023: İşsizlik %7,3 – 20. sıraya geriledi.
• 2024: İşsizlik %7,0 – 30. sıraya geriledi.

Bu tablo, Aksaray’ın işsizlik oranı açısından Türkiye ortalamasının altında kaldığını, ancak sıralamada gerileme yaşadığını gösteriyor.

İNSANİ GELİŞMİŞLİKTE EĞİTİM ZAYIF NOKTA

Rapor, İnsani Gelişmişlik Endeksi (İGE) açısından Aksaray’ın Türkiye ortalamasının gerisinde kaldığını ortaya koydu.

• Eğitim Endeksi: 2022’de 0,737 puan – Türkiye’de 71. sırada.
• Yaşam Beklentisi Endeksi: Türkiye ortalamasının üzerinde; sağlık göstergeleri Aksaray’ın güçlü yönü.
• Gelir Endeksi: Ortalama değerlerin altında kalsa da Türkiye sıralamasında görece üst sıralarda.

Özellikle eğitim göstergelerindeki düşük performans, raporda Aksaray’ın en kritik zayıf yönü olarak öne çıkıyor.

“Bu rapor, Aksaray’ın ekonomik ve sosyal göstergelerindeki güçlü ve zayıf yönleri ortaya koyarak, geleceğe dönük politika geliştirme süreçlerine ışık tutmayı amaçlamaktadır. Özellikle eğitim ve fırsat eşitsizliği alanlarında yapılacak iyileştirmeler, ilin potansiyelini daha da artıracaktır.”

Bu raporda kullanılan veriler, Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) kamuya açık istatistiklerinden derlenmiştir. Rapor kapsamında yapılan analiz ve yorumlar yalnızca KarisBaker’a ait olup, TÜİK’in resmî görüşünü yansıtmamaktadır.*CEREN NERGİZ