AKSARAY’DA ESKİ ARALIKLAR -1-

Daha önce 90 küsur yıl evvelindeki Aksaray hakkında yazılar paylaşmıştım. Kaynağımızı takip edenler bilir ki Aksaray Vilayet Gazetesi’dir. 110 sayısı eski harfli Türkçe ile yazılmış olan gazetelerden günümüz Türkçesine çevirdiklerimi sizlerle paylaşıyorum fırsat buldukça. Genelde tematik olarak baksam da bazen de geçmiş aylardaki haberleri bir yazı içerisinde olduğu gibi nakletmeyi tercih ediyorum. Bu da haliyle 90 küsur yıl önce şehrin gündemini öğrenmemizi sağlıyor.

*

5 Kânunuevvel 1926 tarihli gazeteden bazı yazıları günümüz Türkçesine aktardım ve sizlerle paylaşıyorum.

s.3’te “Köylü muhtarlarımızın nazar-ı dikkatine” başlıklı yazı şöyledir:

Makam-ı Vilayet’ten Tebliğ Edilmiştir

Arazi kanunnamesi hükmüne tevfikan bir karyenin merasından diğer karyeye halkının intifa’ (yararlanma) edememesi hasebiyle karyelerin ihtiyacından fazla kalacak meralarını diğer kuraya (kura: köyler) icar etmiş ve bu suretle hem karye varidatının tezâyidi ve hem de merası olmayan ve olup da kifayet etmeyen karyelerde davarların ot ihtiyacının temin ve tatmin gayesiyle köy kanununun 17. maddesinin 12.fıkrasının tevfikan varidatı köy sandığına ait olmak üzere bu gibi fazla meraların icara rabtı “köylüye öğüt” namıyla çıkan risalenin 29. Sahifesinde tamimen kuraya tebliğ etmiştik.  Bu emre istinaden hariçten köylerine davar celp ederek onar kuruş hasebiyle altı yüz küsur lira aldıkları halde bu davarlarla ortak olduklarını beyan ile karye merasında bilâ-bedel otlatmak ve mensup oldukları daireyi aldatacak surette hile ve desise istimali ile aldıkları parayı zimmetlerine geçiren bir karyenin muhtar ve azasının işbu hile ve desiseleri ve köy sandığına ait parayı zimmetine geçirdikleri tahkik edeceğinden dolayı idare heyetince lüzum muhakemelerine karar verilerek kendileri taht-ı tevkife alınmıştır.

Öğüdün 38. Sahifesindeki bunlar hakkında tahkikat yapmakta olduğumu kaydetmiştir. İşte neticeyi de bildiriyorum. Böyle devlete, köye ve köy sandığına ait paraları hile ve desiseyle istimaliyle zimmetlerine geçirenlerin cezaları ağırdır. Diğer köyler bu akıbete uğramamak için herhangi bir suretle alınan paranın yerine yatırılması ve köy kanununda beyan edilen köy sandığı gelirlerini tamamen toplayı ahalinin, şunun-bunun zimmetine geçirmemesi ve köyleri imar edecek sandık hasılatının günden güne artırılması lazımdır. Aksi halde en ufak bir suiistimallerin veya müsamahalarınızın cezası ağır surette çekeceksiniz. Tekrar ederim.

Vali [Yusuf] Ziya

Yine aynı sayfada “Niğde’de refik-i muhteremimize cevap” başlıklı yazı:

Çok samimi yazılarıyla bizi kendilerine her vakit borçlu yapan aziz arkadaşımız Niğde Gazetesi’nin 15 Kânunuevvel sene 1926 tarih ve 48 sayılı nüshasında Ebuşehab Cemil Beyefendi’nin Niğde-Aksaray yolu hakkındaki temenniyatı dolayısıyla elektrik dakik fabrikamızın resm-i küşadına teşrif buyurmak , sevinçli günümüze lütfen iştirak etmek üzere yola çıkarak ihtiyarlarının fevkinde manialara karşı avdetlerinden ve bu zahmete katlandıklarından büyük iftihar ve çok sevinçle kendilerine minnet ve şükranlarımızı izharetmekle beraber yol hakkındaki arzu ve suallerini tatmin eylemek için valimiz Ziya Beyefendi’den bu babdaki mütalaalarını beyan lütfunda bulunmalarını istirham ettim. İzahatlarını aynen derç ediyorum:

“Vilayetimizin birinci derecedeki yolları 350 kilometredir. Bu yollara cumhuriyet devrine kadar bir kazma vurulmamıştı. Şu üç sene zarfında yapılan yolların mikdarışayam-ı memnuniyet bir derecede ise de elimizdeki bu … ve vesait ile bu birinci derecedeki yolların da yalnız tesviye-i terabiyesini yedi senede ve muntazam şoseye ifrağının da otuz yedi buçuk senede ancak yapabileceğiz.  Feyz-i cumhuriyetle mesai-yi mütemadiye semeresi olarak bu müddeti dörtte bire indirirsek böyle yine bu otuz zamana terakkiyat düşkünü olan halkı intizar ettiremezdik. Onun için bu sene amele-i daima kolları teşkil ederek vilayet dahilindeki nahiyeye ve mühim köylere varıncaya kadar kısmen mezkûr amele-i daima ile kısmen köylülerin muavenet ve müzaheret vatanperveranesiyle tekmil yolları ve hatta ikinci ve üçüncü derecede olanlarını böyle tanzim etmekteyiz. Yarısından fazlasını bitirdik. Mücerred maniaları kaldırılan ve tesviyeleri yapılan yollardan kış-yaz vesait-i nakliye ve otomobil müşkülatsız geçebiliyor.

Nevşehir üzerinden Niğde yolu da tesviyesi hitam bulanlar meyanındadır.