AZM-İ MİLLÎ T.A.Ş. -4-

ŞİRKETİN KURULUŞ AMACI

Aksaray’da sanayinin gelişmesinde lider bir kuruluş olan Azmi Milli T.A.Ş.’nin şehrin gelişimine her yönden katkıda bulunmak, savaşlar sebebiyle perişan olan halkın asli ihtiyaçlarının karşılanmasında öncü olabilmek birinci vazifesidir.

Azm-i Milli Türk Anonim Şirketi ismiyle 1924 yılında kurulan şirketin amacı nizamnamesinde şöyle ifade edilmektedir:

Birinci Madde:

Dakik  ve Mensucat  ve Tenvirat-ı Elektirikiyye Fabrikası tesir ve sair mahsusatı icra etmek .

İkinci Madde:

Teşkilat unvanı Aksaray Azmi Milli Şirketi olacak ve tabiiyeti itibariyle bilcümle muamelatı hakkında Türkiye Cumhuriyeti’nin kavanin ve nizamathazre ve müstakbelesi tatbik edilecektir. Şirket esas maksat ve tedvir muamelatı için eşhas-ı hükmiyenin emval, gayr-ı menkuliye tasarruflar hakkındaki kanun ahkâmına tevfikan emval gayr-ı menkule tefri’ (şubelendirme) ve tasarruf edebilir.

Üçüncü Madde:

Şirket merkezi Aksaray’da olacak Türkiye Cumhuriyeti arazisinde ve sair mahallinde veya memalik ecnebide dahi şubeleri bulunabilecektir. Şube küşadında ticaret vekâletine tahriren muamelat verilecektir.

Azmi Milli T.A.Ş.’nin başlatmış olduğu bu iktisadi hareketlilik, ilerleyen yıllarda Aksaray’da başka yatırımların açılmasına da zemin hazırlamış, devlet başta olmak üzere özel yatırımcıların, müteşebbislerin bölgeye güvenmelerini, yatırım yapmalarını kolaylaştırmıştır. Azmi Milli T.A.Ş.’nin kuruluşundaki amacın yerine geldiğinin en büyük kanıtı da Aksaray’ın bugün herkes tarafından takdir edilen sanayi hamlesidir.

2. ŞİRKETİN SERMAYESİ

Şirketin sermayesi kuruluş yılı itibariyle 250.000 Türk Lirası’dır. 1924’den kapandığı 2002 senesine kadar sermayede azalma ve artmalar olmuştur.

Şirketin sermayesi ve hisse senetleri hakkında nizamnamede altı madde (beşinci, altıncı, yedinci, sekizinci, dokuzuncu ve onuncu) bulunmaktadır. Özellikle beşinci maddede sermayenin artırılmasının (belli şartlar dâhilinde) caiz olmadığı vurgulanmaktadır.

Faaliyete başladığı 1926 yılından 1935 yılına kadar şirket kesintisiz olarak zarar etmiştir. Doğal olarak hissedarlar hiçbir temettü (kar) alamamışlardır. 96.000 Türk Lirası üzerinde olan bu zararın ortakların moralini bozduğu, şirketin itibarını sarstığı aşikârdır.

1936 yılında yapılan çok cüzi bir kar neticesinde şirket hissedarları fevkalade toplantıya çağrılarak nispeten mali vaziyeti düzeltmeğe ve amortisman masraflarının da hafifletildiği bildirilmiş, şirket zararlarının kapatılması için sermayede %40 indirim yapılarak 150.000 TL olması kararlaştırılmıştır.

Şirket faaliyetlerinin günden güne artması ve diğer fabrikalarla rekabet, ikinci bir un fabrikasının açılmasına zemin hazırlamıştır. 65 ton/gün kapasiteli yeni bir un fabrikası için İngiliz Symon Şirketi ile anlaşılmıştır. 1957 yılında şirket hissedarlarının vermiş olduğu karar neticesinde sermeye 6.000.000 TL’ye çıkartılmıştır.

Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi’nde Mayıs 1959’da 652 sayılı nüshasında yayımlanan ilanına göre, Türk Ticaret Kanunu’nun mer’iyet ve tatbik şekli hakkındaki kanunun amir hükümlerine tevfikan, aksiyonların beheri 50 liraya ve sermaye de 1,500.000 liraya yükseltilmiştir. Bu kere arttırılan 4.500.000 Türk Lirası beheri 5.000 Türk Lirası kıymetinde 700 adet ve 500 Türk Lirası kıymetinde 2.000 adet aksiyona ayrılmış olup tamamen taahhüt ve dörtte biri de nakden ödenmiştir. Geri kalan dörtte üçü de İdare Meclisi’nce verilecek karara göre ödenecektir.