AZMİ MİLLİ ELEKTRİK FABRİKASI’NIN FAALİYETE GEÇİŞİ -6-

Binaenaleyh vasıl olduğumuz netice şudur ki; Aksaray Türkiye’nin müterakki bir şehri olmağa kendini namzet kılmış ve ilk hatveyi (adımı) atmıştır.

Bu nurdan, bu istikbalden Nevşehir’in istifade etmeyi düşünmesi, onların pek açık bir hakları olduğu kadar Aksaraylıların da memnuniyetle karşılayacakları bir iştir. Hakkı Paşa’nın memleketi namına vuku bulan temennisi yani boğazdaki elektrik kuvvetinin oraya şerareler saçmaya başlaması arzusu tahkik ettiği gün Nevşehir iktisadiyatında mahsus bir tekâmül görmeye başlayarak ve elektrik telleri servetimizi, ictimaiyetimizi yek diğerine fena bulmaz bağlar ile rabt eder bir habl(ip, urgan) metin ve saadet oalcaktır.

Tabiat Aksaray’a enamını ibzal ederken maalesef aynı semahatı Nevşehir’e göstermemiştir. Fakat oranın çalışkan, yılmak bilmeyen evladı toprağı gizlemek isteyen kayayı fırlatarak yerine bir meyve, bir bağ çubuğu dikmeyi ihmal etmemiştir.

Kuvve-i namiyedeki nakısanın ikmali için köylerimizden kilometrelerce uzak yerlerden merkepler ile gübre nakletmeye üşenmemiştir. Beşeriyete muti’ ve her şekli iktisabe müsait tükenmez bir kuvvet olan elektirkten Nevşehir şüphesiz müstağni kalamayacak medeniyete yol vereb bu icazkar kudrete ağuşunu derin bir ihtiyaçla açacaktır. Bu kuvvetin tasrif ettireceği kollar aise Aksaray geniş ve çok semih bir faaliyet sahnesidir. Hayat fışkıran toprağımız mahsulât-ı arziyenin her cinsini yetiştirebilen arzımız işleyecek el istiyor. İhtiyacat-ı umumiyenin çok mühimlerine tekabül edebilecek mevad istidaiyemiz beşeriyete nafia olabilecek şekli iktisap etmek için fabrikalar kadar da düşünen dimağlara, çalışan kollara ağuşunu açmış bekliyor.

Erimiş bir gümüş manzarasıyla şehrimizin ikiye bölerek tuz gölüne müntehi olan Uluırmak’ımız kendisinden azami istifadeyi temin edemeyen komşularını bazen coşkun tuğyanlarıyla uyandırmak, kıymetini bildirmek istiyor. Uyuyan ve uyanan her komşusuna sayi mütemadiyi ilham için ninniler söylüyor. Boş kalan geniş ovaya tahsiriyeti ıstırap için yatağından kıvrılarak hayat verici o benliğini altın toprağa gömmek istiyor.

Memleketimizin insanı cezb eden şairane hayallere sürükleyen servet dolu kabiliyetini izahattan duyacağımız tesirlerle tev’em-i telzi şimdilik unutarak maksadımıza uddet edelim. Nevşehir’in elektrik kuvvetimizden istifade etmesi için faaliyete geçmek saati artık hulûl etmiştir.

Aksaray kendisi gibi daha birçok şehirlerin tenviratını temin, fabrikalarını tahrik meyanelerinde vesait nakliyeyi car edebilecek bir kuvveti çok ucuz istihsal edebilecek bir vaziyettedir. Mücavir kasabalarımız bu hususa sarf edecekleri maddeyi nısf mukabilinde maksutlarına vasıl olabilecekler. Çalışkan Nevşehirlilerden temennimiz bu hayati arzularını tatminde istical etmek suretiyle kendi istifadelerine sayi oldukları kadar ki; komşu kaza vilayetlerimize de numune olmalarıdır.

Elektrikle Gazın Mukayesesi

“İşitiyoruz ki; aziz ve muktesit komşumuz Nevşehirliler buranın elektrik tesisatından istifade etmek emelindeler. Kıymetli mebusları ata bey efendi ile bu konuyu istişare edeceklermiş. Ata Bey  hayat-ı idare ve teşriyelerinde daima muvafık olmuş kıymetli bir şahsiyettir. Kendilerinin elektrik konusunda da muvafık olacağına inancımız kavidir. Biz de elektrikle gaz hakkında bir mukayese buyurmak istiyoruz. Acaba gaz mı ucuzdur, elektrik mi? Elektrik başka bir şeyle mukayese edilecek olursa gram vat, kilogram ise kilovattır. Şu halde bin vat, bin kilovat’tır. Daha vazıh anlaşılması için ışık ile kıyas edersek büyük mumluk bir saatte yanması key fiyetine bir kilovat derler. Malumdur ki, beş numaralı gaz lambaları ışık verme hususunda beş muma muadildir. Demek oluyor ki; iki yüz lambalık bir saatte yansımanın vereceği ışık elektrik sarfiyatında bir kilovatına mukabildir. Bir kilo gazı iki yüz lambaya taksim etsek ve bunları hep birden bunları yaksak ancak beş defalık zaman zarfında ziyadar olabiliriz. Hâlbuki elektrik bu ziyayı bize altmış defada verir. Açıktır ki gazın on iki misli fazladır. Kıymet hususuna gelince senelik muhtelif zamanlardaki kıymetine nazaran Nevşehir’de gazın kilosu elli kuruştan aşağı düşmez. Hâlbuki Aksaray Vilayeti İdare-i Hususiyesi’yle müştereken aldıkları elektriğin kilovatı on kuruştur.”

Nevşehir çok istediği elektriğe ancak 1937 yılında, Niğde’den önce kavuşabilmiştir .