GELVERİ TARİHİ -1-
30 Ocak 2019, Çarşamba 09:01Aksaray İli'nin doğusunda, yüksek bir yerde kurulmuş ve kadim bir geçmişi olan Gelveri (Güzelyurt ) çok güzel ve gizemli bir yerdir. Nazionzoslu Grigorios'un doğum yeri olduğu için Ortodokslar tarafından kutsal sayılan bu beldenin tarihi Hıristiyanlık başlangıcından da öteye gider.
Aslında Gelveri tarihini Kapadokya tarihi gibi görmek yanlış olmaz. Çünkü Kapadokya denilen bölgenin tarihi iç içedir ve eski dönem kaynaklarında birçok olayın tam olarak nerede cereyan ettiği belirtilmemiştir. Zamanla bölgenin coğrafi sınırları değişmiş olsa da "çekirdek Kapadokya" hep aynı kalmış ve Gelveri de bu çekirdeğin içerisindedir.
Tevrat'ta Tubal, Asur metinlerinde Tabal olarak geçen Kapadokya'dan genel olarak bahsetmenin yerinde olacağı kanaatindeyiz. Strabon, Kapadokya'yı şöyle anlatıyor: "Kappadokia çeşitli kısımları olan bir ülkedir ve bir çok değişiklikler geçirmiştir. Fakat bu ülkenin aynı dili kullanan sakinlerinin, güneyde Kilikia Taurosları diye adlandırılan dağlar, doğuda Armenia ve Kolkhis ve değişik dil konuşan aradaki halklar ve kuzeyde Halys (Kızılırmak) nehrinin ağzına kadar Eukseinos (Karadeniz) ve batıda hem Paphlagonialı (Pontos'un batısında kalan bölge) kabileler ve hem de Phrygia'da yerleşmiş olan Lykaonialılara kadar uzanan Galatialılar ve Kilikia Trakheia'da oturan Kilikialılar tarafından çevrilmiş oldukları söylenebilir".
Tarihte çok farklı sınırlar içerisinde gösterilen Kapadokya'nın bugünkü sınırları Güneyde Niğde-Gümüşler, güneydoğuda Yeşilhisar, doğuda Kayseri-Fraktin, kuzeyde Himmet Dede, kuzeybatıda Gülşehir ve güneybatıda Ihlara çemberi içinde kalan alandır. Güzelyurt (Gelveri), Kapadokya bölgesinin güneybatısında, Hasan Dağı’nın kuzeydoğusunda yer almaktadır. Gelveri Hitit, Pers, Kapadokya Krallığı, Roma, Bizans, Selçuklu, Beylikler ve Osmanlı Medeniyetlerine beşiklik yapmıştır.
Genel Hatlarıyla Gelveri Kronolojisi
M.Ö. 3000-1750 | Asur Ticaret Kolonileri ve Hititler Dönemi |
M.Ö. 1750-1400 | Hitit Krallık Dönemi |
M.Ö. 1400-1200 | Hitit İmparatorluk Dönemi |
M.Ö. 1200-1100 | Ege ve Kuzey Kavimlerinin Kapadokya’ya Gelişi |
M.Ö. 1100-950 | Frigyalılar |
M.Ö. 800 | Hitit Tabal Krallığı’nın Bölgede Tekrar Canlanışı |
M.Ö. 950-585 | Kimmer-İskit Akınları ve Lidyalıların Egemenliği |
M.Ö. 585-334 | Pers Egemenliği |
M.Ö. 334-335 | Makedonya Komutanlığı |
M.Ö.334-M.S. 17 | Kapadokya Krallığı Dönemi |
17-395 | Roma İmparatorluğu Dönemi |
395 | Doğu Roma (Bizans) Devleti |
831 | Aksaray İline Abbasi Dönemi İlk Türk Girişi |
965 | Bizans Dönemi |
1072 | Türk Boylarının Yerleşmeye Başlaması |
1175 | Anadolu Selçuklular Dönemi |
1175-1086 | Danişmentliler Dönemi |
1243 | Moğol Hakimiyeti |
1318 | İlhanlı Valisi Timurtaş’ın ve Eratna Beyliğin Yönetimi |
1343 | Aksaray’ın Bağımsız Eratna Beyliğine Katılışı |
1365 | Karamanoğulları Beyliği |
1381 | Kadı Burhanettin Yönetimi |
1398 | Karamanoğulları Beyliğinin Bölgeyi Geri Alması |
1398-1402 | Osmanlı Egemenliği |
1402 | Timur’un Bölgeyi Karamanoğulları’na Geri Vermesi |
1466 | Aksaray’ın Kesin Olarak Osmanlı Topraklarına Katılması |
1924 | Güzelyurt İlçesi ve Çevresinde Türk – Yunan Nüfus Mübadelesi |
1931 | Güzelyurt İlçesi Aksaray’a Bağlı Bucak Merkezi Haline Getirildi |
1933 | Aksaray'ın vilayetliği elinden alındı ve kaza oldu |
1965 | Gelveri isminin Güzelyurt'a dönüştürülmesi |
1989 | Güzelyurt'un İlçe olması (aynı yıl Aksaray yeniden vilayet olmuştur) |