KAPADOKYA

Abdullah Sabri Karter’in Aksaray Dağarcığı isimli eserinin ilk cildini bu sayfadan sizlerle paylaşmaya bu yazıyla başlamış bulunuyorum.

Kapadokya ismi pek eskidir(Pek çok metinde Kapadokya'nın Persçe "Katpatuka"dan geldiği ve bunun anlamının da "Güzel Atlar Ülkesi" olduğu belirtilir. Perslerin gözünde burasının Katpatuka olduğu doğrudur, ancak onların buradaki Kapadoke'yi kendi dillerine çevirmiş olmaları da akla getirilmelidir. Herakleia bizim dilimizde nasıl Ereğli'ye dönüşmüşse, Pers dilinde de Kapadoke, Katpatuka'ya dönüşmüş olabilir). Bu ismin Süryani veya Arâmîya lisanından alındığı mervidir (Aramaya (Aramî), Aramice ya da Aramca, Sami (Semitik) dil ailesinin Kuzey-Batı grubundan bir dil. Suriye ülkesinin eski adı olan Aram sözcüğüne izafeten adlandırılmıştır. Aramice en eski kaynaklar MÖ 2. binyıl başlarında Suriye'de bulunmuştur. MÖ 1. binyıl başlarında Babil ve Asur ülkelerini içeren Mezopotamya'da Akkadca yerine egemen dil olarak benimsenmiş, MÖ 6. yüzyılda tüm Yakındoğu'da egemenlik kuran Pers (İran) İmparatorluğunun resmi yazışma dili olmuştur. Aynı dönemde Yahudiler tarafından İbranice yerine günlük konuşma ve yazı dili olarak kullanılmaya başlanmıştır. İsa'nın anadilidir. MS 7. yüzyılda İslamiyet'in yayılması ile de yerini Arapça'ya bırakmıştır. Günümüzde yaklaşık 2.000.000 kullanıcısı vardır). Bazılarının kavlince, Kapadokya memleketi bu ismi,  Asurya hükümdarı bulunan Ninas'ın oğlu Kapadokse'den almıştır. Bu Ninas Hristos'tan 2080 sene evvel hükümet süren Ninas ve Semiramis’in oğludur. Bu iddiayı teyid eden Heredot tarihinde diyor ki: Karadeniz'e akan Ilıcasu Thermodon (Samsun yöresindeki Karaorman'dan doğan Terme Çayı Salıpazarı ilçesi ile aradaki güzergahtakı derelerden beslenir, güneydoğu-kuzeybatı yönünde akar. Bu çay aynı zamanda Terme ilçesini de ikiye bölerek Karadeniz'e dökülür. Terme Çayı ile Karadenizin birleştiği yerde Terme Limanı yerleşir. Terme ÇayıÇarşamba Ovasının Doğu yakasında bulunan Terme Köylülerinin Tarlalarına hayat verir. Özellikle Mısır ve Çeltik tarımınına katkısı büyüktür. Terme İlçesisin Su ihtiyaçını bu çay tek başına karşılamaktadır. Eski tarihçilere göre MÖ 1200 yıllarında şimdiki Terme Çayı kıyısında efsanevi kadın savaşçılar olan Amazonların yaşamış oldukları ileri sürülmektedir). Irmağı etrafında yaşayan cengâver kadınlara Amazon, Amazonus tabiri olunur. Evripili nam kadın hükümdarın kumandası tahtında olarak Ninei şehrine kadar mülklerini tevsi ettikleri zaman, Kapadokyalılar dahi Kapadokse’nin zir  idaresinde olarak cengâver kadınlarla beraber Süryaniler aleyhine hücum etmişlerdir. İşte bu zamanda belli ki Süryani ismini terk ile Kapadokse ismini almıştır. Filostorios hâkimin kavlince; Kapadokyalılar Tufandan birkaç sene sonra Nuh'un ve Oğlu Yafes'in altıncı mahdumu Mazoh ile beraber Fırat ve Dicle nehirlerinin su verdiği Asurya memleketinden hareket ile Kapadokya'ya gelmişlerdir(Tevrat'ta Tubal, Asur metinlerinde Tabal olarak anılan Kapadokya'da Friglerin izlerine Göllüdağ ve Kemerhisar çevresinde rastlanır). Almanyalı Coğrafya muallimi diyor ki: Hindistan memleketi nasıl Hind Irmağından ismini almış ise; Kapadokya ismi dahi, Kızıl Irmağa akan ve Kapadokse (Kadim dünyada bir yerleşim alanının adı hayvanlara veya bitkilere göre değil de, tanrılara, güçlü insanlara ya da coğrafi özelliklere göre verilirdi. Mesela, Kızılırmak'ın kollarından biri olan Delice'nin eski adının Kappadoks olmasıdır. Bu en azından Kapadokya sözcüğünüçağrıştıran ırmağın adıdır. Bölgenin adı konusundaki bu yaklaşım Bilge Umar tarafından da destekleniyor ve bölgenin "Kappadoks Yeri" anlamına gelen Kappadokkia olarak adlandırıldığını yazıyor) tesmiye olunan bir küçük çaydan almıştır. Bu ihtimal pek doğrudur. Zira hem ırmak ve hem de memleket bu ismi (Ninas)'ın oğlu bulunan Kapadokse'den almıştır.