ÇANAKKALE GEÇİLMEZ -4-

*      Çanakkale her şeyden önce, Millî Mücadele’ye varan gelişmeler içinde, ilk kıvılcımın çakıldığı, ilk direnişin gerçekleşip, düşmana ilk kez dur denildiği yer olarak önemlidir. Daha bir yıl önce Balkan savaşlarında büyük bir yenilgiye tanık olan ulus, 1915’te Çanakkale’de âdeta bir şahlanış sergilemiştir. Çanakkale’de Mehmetçiğin gerçekleştirdiği başarılar, ulusun moralini güçlendirmiş ve koşullar ne denli olumsuz olursa olsun, başarılı olunabileceği yolunda inanç ve güven tazelemesine yol açmıştır. Bu yönüyle Çanakkale, modern Türk Milliyetçiliğinin gelişmesinde çok önemli bir dönemeç teşkil eder. O dönemin yayınları incelendiğinde, millî duyguların nasıl güçlenip coştuğu açıkça görülebilir.

       *      Çanakkale muhaberelerinin en önemli özelliği, hiç şüphesiz ki Mustafa Kemal ATATÜRK gibi çağımızın en büyük askeri ve siyasi dehasını ortaya çıkarmış olmasıdır.  Ulus onu ilk kez Arıburnu, Conkbayırı ve Anafartalar’da üstün bir komutan, mucizeler yaratan bir önder olarak tanıyacaktır. Türk milleti ve ordusu, Onun Conkbayırı’nda gösterdiği inisiyatif ve cesaret, Anafartalar’daki yüksek sevk ve idare ile kararlılığı sayesinde Çanakkale muharebesinin kazanıldığına inanmıştır. Bu inanç onun, Kurtuluş Savaşı gibi çok kritik bir zaman sürecinde Türk milletinin makus talihini yenmesine imkan sağlamıştır.

       Aynı şekilde Mustafa Kemal de orada, kahraman Türk askerini tanıyacak ve onunla neler başarabileceğini görecektir. Bu karşılıklı tanıma ve güvenme, 1919-1923 arası gerçekleşecek, Millî Mücadele’nin çok önemli bir temel taşını oluşturacaktır.

       “Bir komutanın, savaşın kaderini ve bir ulusun alın yazısını Mustafa Kemal kadar etkilemesine tarihte pek az rastlanır.” Bu dikkate değer sözler Birinci Dünya Savaşı’nda Çanakkale ile ilgili resmi İngiliz Harp Tarihi belgelerinde yer alır.

       *      Çanakkale’de kazanılan zaferlerin bedeli, insan kaybı olarak bizim için çok ağır olmuştur. 57.000’i şehit olmak üzere toplam 250.000’e ulaşan kayıplarımız, 1919-1923 yılları arasında yürüteceğimiz Millî Mücadele’de askerî açıdan olumsuz etkiler yaratacak, Çanakkale’de yitirilen binlerce askerin yokluğu hissedilecektir.

       *      Sadece bu kadarla da kalmayacak, orada yitirdiğimiz onca Harbiyeli, Mülkiyeli, Tıbbiyeli ya da Sultanili, Türk ocaklarında yetişmiş aydının eksikliği, hep duyulacaktır. Özellikle 1923-1938 arası gerçekleştireceğimiz Atatürk önderliğindeki devrimler (inkılaplar) sırasında, yetişmiş insan ve beyin eksikliği her alanda en güçlü bir şekilde duyulacaktır.

       *      Yaklaşık 8 ay süren kara muharebeleri boyunca Türkler sadece Anadolu’ya bağlı kaldı. Aynı anda birkaç cephede çarpışıp, âdeta çepeçevre sarıldığı için her şeyiyle Anadolu’ya bağlı kalmıştı. Bir zamanların koskoca imparatorluğu küçüle küçüle gelmiş, sonunda Anadolu’ya tutunup kalmıştı. Anadolu bizi tıpkı bir ana gibi asker vererek, yiyecek vererek silâh-cephane üreterek... ama hep besleyip desteklemiştir. Bu durum bizlerde Anadolu ile sınırlı Misak-ı Millî’ye dayalı milliyetçilik bilincinin oluşmasında önemli bir etken olmuştur.

       *      Çanakkale kara muharebeleri süresince Türk askerinin sergilediği mertlik, dürüstlük ve yardımseverlik gibi bilinen insanî özellikleri, onun bir kez daha düşmanlarınca takdir edilip övülmesine neden olmuştur. Anzak askerlerine su verip, yaralıların yarasını sarması, zehirli gaz kullanılmaması ve savaş kurallarına titizlikle uyulması, Türklerle Avustralyalı ve Yeni Zelândalılar arasında ilginç bir dostluk oluşmasına yol açmıştır. Bu dostluk, günümüzde ülkelerimiz arasında var olan dostluk ilişkilerinin temelini oluşturmaktadır.

       *      Kısaca özetlenen bu nedenlerdendir ki Çanakkale savaşları modern tarihimizde çok önemli bir yere ve değere sahiptir.

       Çanakkale; “Yeni Türkiye’nin Önsözüdür.”