Nevruzumuz kutlu olsun

Mil­let­le­ri mey­da­na ge­ti­ren temel un­sur­lar­dan bi­ri­si­de kül­tür de­di­ği­miz maddi ve ma­ne­vi de­ğer­ler­dir. Dil, örf ve adet­ler, inanç­lar, sanat ve ede­bi­yat bir top­lu­mun geç­miş yüz­yıl­lar­dan akıp gelen top­lum­sal de­ğer­le­ri­dir. Bu ba­kım­dan mil­let­le­rin var oluş se­bep­le­ri­nin en önem­li­le­rin­den bi­ri­si­de milli top­lu­mun sos­yal do­ku­su olan kül­tür un­sur­la­rı­dır. Türk­ler’in en önem­li örf­le­rin­den biri olan Nev­ruz’u daha iyi ta­nı­mak için an­la­mı ile ko­nu­ya baş­la­ya­lım. Nev­ruz ke­li­me­si fars­ça­dır ve tam kar­şı­lı­ğı “Yeni Gün”dür. Bugün gece ve gün­dü­zün eşit­len­di­ği, gü­ne­şin koç bur­cu­na gir­di­ği gün­dür. Türk dev­let­le­rin­de 25’e, Ana­do­lu da ise 40’a yakın adı var­dır. Nev­ruz-i Sul­ta­ni, Sul­tan Nev­ruz, Mart Do­ku­zu, Mart Bo­zu­mu, Yaz­ba­şı, Er­ge­ne­kon gibi ad­lar­la da anıl­mak­ta­dır.
Ta­rih­sel açı­dan in­ce­le­di­ğin­de, Nev­ruz’un kö­ke­ni iki fark­lı kay­na­ğa da­yan­mak­ta­dır. Bun­lar­dan bi­rin­ci­si ba­ha­rın ge­li­şi­ni gös­te­ren doğa olay­la­rı; do­ğa­nın uzun bir uy­ku­dan sonra uya­nı­şa geç­me­si, kar­la­rın eri­yip dağ baş­la­rı­nın gö­rün­me­si, ağaç­la­ra suyun yü­rü­me­si, ha­va­nın ısı­nıp her ta­ra­fın ye­şer­me­si kı­sa­ca­sı di­ri­liş ve can­lan­ma­dır. İkin­ci­si ve en önem­li­si ise Er­ge­ne­kon Des­ta­nı­dır. Des­ta­na göre bun­dan yak­la­şık 1500 yıl önce bütün ka­vim­ler Gök­türk­le­ri ye­ne­bil­mek için bir­le­şir­ler. On gün süren vu­ruş­ma son­ra­sın­da ye­ne­mez­ler. Ara­la­rın­da an­la­şıp bir hile yap­ma­dan galip ge­le­me­ye­cek­le­ri­ne karar ve­rir­ler. Ağır yük­le­ri­ni ve kötü mal­la­rı­nı bı­ra­kıp kaç­ma­ya baş­lar­lar. Gök­türk­ler’de bun­la­rın sa­vaş­ma­ya güç­le­ri kal­ma­dı diye ar­ka­la­rın­dan ye­ti­şir­ler. Der­ken düş­man güç­le­ri bir­den geri dönüp sa­vaş­ma­ya baş­lar ve Gök­türk­le­ri ye­ner­ler. Bütün ye­tiş­kin­le­ri kı­lıç­tan ge­çi­rip ço­cuk­la­rı her­kes bi­rer-iki­şer alıp gö­tü­rür. Gök­türk Hanı İlhan’ın oğlu Kıyan ve ye­ğe­ni Tuhuz ka­dın­la­rıy­la bir­lik­te at­la­nıp ka­çar­lar. Çev­re­le­rin­de­ki her­kes on­la­ra düş­man ol­du­ğu için git­tik­le­ri yol­dan başka yolu ol­ma­yan çok sarp bir yol­dan dağ­la­rı geçip yep­ye­ni bir ülke edi­nir­ler. Var­dık­la­rı yer sulak, ve­rim­li bir yer­dir. Bu­ra­ya “Er­ge­ne­kon” adını ko­yar­lar. Bu­ra­da uzun süre ya­şar­lar. Ken­di­le­ri ve sü­rü­le­ri o kadar ço­ğa­lır­lar ki 400 yıl sonra bu­ra­ya sı­ğa­maz olur­lar. Ancak ara­ma­la­rı­na rağ­men çı­ka­cak bir yer bu­la­maz­lar. Bu­ra­da ara sıra gö­rü­nen bir boz­kurt var­dır. Bu boz­kur­tu göz­le­yip ne­re­den dı­şa­rı çık­tı­ğı­nı bu­lur­lar. Ancak bu­ra­sı çok küçük bir ya­rık­tır ve bu­ra­dan geç­me­le­ri im­kan­sız­dır. De­mir­ci­ler­den biri bu dağın demir ol­du­ğu­nu ve güçlü bir ateş­le bu ya­rı­ğı bu­ra­dan çı­ka­bi­le­cek­le­ri kadar bü­yü­te­bi­le­cek­le­ri­ni söy­ler. Bu fikri hemen uy­gu­la­ma­ya ko­yar­lar. Ağaç ve kö­mür­le büyük bir ateş yakıp 70 de­ri­den yap­tık­la­rı kö­rük­le kö­rük­le­ye­rek ya­rı­ğın et­ra­fın­da­ki de­mi­ri eri­tip 400 yıl sonra bir bahar gü­nün­de 21 mart’ta dı­şa­rı çı­kar­lar ve öz­gür­lü­ğe ka­vuş­tuk­la­rı bu günü bay­ram ola­rak kut­la­ma­ya baş­lar­lar. O gün­den sonra her yıl 21 Mart’ı kut­la­mak Türk­ler­de adet ha­li­ne gel­miş­tir.
Nev­ruz ba­ha­rın baş­lan­gı­cı, do­ğa­nın di­ri­li­şi­dir. Geç­miş­te­ki olum­suz­luk­la­ra ba­kıl­ma­dan ye­ni­den baş­la­ma­yı tem­sil eder. Nev­ruz bay­ra­mı; ba­ha­rın ge­li­şi­ni kar­şı­lar­ken sev­gi­yi, kar­deş­li­ği, gü­zel­li­ği yay­ma­ya, in­san­la­rı kay­naş­tır­ma­ya yö­ne­lik­tir. Nev­ruz’u özel­lik­le Kürt­ler’e ait bir bay­ram ol­du­ğu­nu ileri sü­ren­ler, Nev­ruz Bay­ra­mı’nı bay­ram ha­va­sın­dan uzak­laş­tı­rıp bir is­ya­nın yıl dö­nü­mü ola­rak kabul et­tir­me­ye ça­lış­mak­ta­dır­lar. Hal­bu­ki bugün’ün yıl­ba­şı ola­rak ka­bu­lü, Büyük Sel­çuk­lu Ve­zi­ri Ni­za­mül-mülk’ün ha­zır­la­tıp Sul­tan Me­lik­şah’a ithaf et­ti­ği Ce­la­li Tak­vi­mi ve güneş tak­vi­min­de de tes­cil edil­miş­tir. DEVAMI GELECEK