1956’DA AKSARAY

Konya İl Halk Kütüphanesi’nde araştırma yaparken incelediğim kitaplardan birisi de “Belediyelerimiz, 1954” kitabıydı. Tek sayfada şehrimizle alakalı aşağıdaki bilgiler verilmiş. Ben de tamamını sizlerle paylaşmak istiyorum:

“Aksaray, İç Anadolu’da, Koçhisar Tuz gölünün 35-40 km güneydoğusunda, Hasan dağının kuzey eteklerindedir. Melendiz Dağı kuzeyinde bulunan Melendiz Ovasında toplanan suların meydana getirdiği Ulu ırmak (Melendiz çayı) Aksaray’dan geçer. Ankara-Şereflikoçhisar-Ulukışla-Adana devlet şosesi Aksaray önünden geçer. Bu yolun Ulukışla-Aksaray arasında kalan bölümü ile Aksaray-Koçhisar bölümünün takriben yarısı dışındaki kısımları tamamen asfalt ve çok muntazamdır. Konya-Aksaray-Nevşehir yolu üzerinde ancak kurak mevsimlerde motorlu vasıtalar işleyebilir. Ankara-Aksaray yolunda günlük seferler yapan otobüsler işler.

Aksaray, meyve ve sebze bahçeleri arasındadır. Çevrede güzel sofra üzümleri yetişen bağlar vardır. Hayvancılık ve kavak yetiştiriciliği mühim bir gelir kaynağıdır. Halıcılık ve arıcılık kayda değer ölçülerdedir. Başlıca av hayvanları; yaban domuzu, ördek, keklik, bağırtlak, üveyik ve toydur. Akarsulardan bir miktar balık da avlanır. Kasaba çevresinin başlıca mahsulleri; hububat ve bakliyat, yağ, peynir, yapağı, tiftik, meyve ve yumurtadır. İhracat Nevşehir’e İstanbul’a ve daha çok Ankara’ya yönelmiştir. Aksaray’da günde 40 ton buğday öğüten bir büyük değirmen, 470 kadar dükkân ve iş yeri vardır. Geniş ovalarda ziraat hemen makineleşmiştir. Bu sebeple traktör, döğer, biçer, pulluk, diskaro, mibzer gibi ziraat aletleri imalatı mühimdir. Toprak mahsulleri ofisine ait on beş bin tonluk iki çelik ambar, her biri 90 tonluk 24 çelik silo, Ziraat Bankası şubesi mahalli bir teşekkül olan Halk İktisat Bankası vardır. Aksaray 1952 de Emlak Kredi Bankası’nın faaliyet sahasına girmiştir. Çarşı her gün hareketli olmakla beraber salı, çarşamba, perşembe günleri büyük pazar kurulur. Pazar’a Nevşehir, Bor, Koçhisar, Konya ve Kayseri’den gelen alıcılar hububat ve hayvan mahsulleri satın alır. Nevşehir’den kuruyemiş, Bor’dan meyve, sandalye, Kayseri ve civarından ayakkabılar, halı ve benzeri eşya gelir. İthalat İstanbul ve Mersin üzerinden yapılır. Haziran’da bir ay süren hayvan panayırı kurulur.

Eski evlerin inşasında en çok kullanılan malzeme kerpiçtir. Yenilerde ise taş ve tuğla tercih edilmektedir. Birkaç km uzakta taş ocakları vardır. Kereste, kavak ağaçlarından tuğla ve kiremit kasaba çevresindeki ocaklardan alınırdı. Çam ve benzeri ağaçlardan mamûl kereste Ankara, Mersin ve Konya’dan sağlanırdı. Eski evlerin damları düz ve toprak örtülüdür. Çatı ve kiremit örtülü evler %50 nispetindedir. Eski evlerde alt katlarda umumiyetle ahır, samanlık, kiler ve mutfak bulunur. Tek katlı evler %40 kadardır. Yazın halktan bazıları Lalebağları’na giderler. Kılıçarslan tepesinde de yazlık (yayla) teessüs etmektedir. Diğer şehir kasaba ve köylerden gelerek Aksaray’a yerleşenler oldukça fazladır. İş mevsiminde amele, sanatkâr ve küçük ticaret sahipleri gelirler.

Hasan Dağı eteklerinde yaşlıların ifadesine göre orman denebilecek sıklıkta geniş ağaçlıklar mevcut idiyse de bugün sadece meşeler, bodur ve çalı biçimli olarak görünmektedir.

Aksaray’da 4 km uzakta tuzlu soğuk su kaynağı, 25 km uzakta Yaprakhisar mevkiinde Ziğa kaplıcası (kükürtlü ve çelikli) mevcuttur. Kaplıcada gelenler için odalar bulunduğu gibi yeni tesisler de vücuda getirilmektedir.

Aksaray Yardımlaşma Derneği’nin organı olan aylık “Hasan Dağı” mecmuası Ankara’da, salı günleri çıkan tarafsız siyasi gazete “Aksaray Sesi” Konya’da basılır.

Ulucami, Kızıl Minare, Çinili Mescid, Kılıçarlan türbesi ve benzerleriyle yakınlarında Sultanhan’ı Ağzıkarahan’ı, Selime ve Yaprakhisar köylerinde peri bacaları, oyma tapınaklar görülmeye değer başlıca tabii ve tarihi güzelliklerdir”.