ATATÜRK’ÜN FİKİR FEDAİSİ

Harf İnkılabı çalışmalarının yürütüldüğü günlerde, Falih Rıfkı Bey Mustafa Necati Beye, İstanbul’dan getirdiği bir kitabı hediye etti.

-Yeni yayınlanmış, bana çok ilginç geldi, bir göz at!

-Peki dostum, teşekkür ederim

Kitap,” Beyaz Zambaklar Ülkesinde” adını taşıyordu. Grigory Petrov adlı bir yazarındı ve dilimize Ali Haydar Bey çevirmişti. Çantasına koydu. Akşam bir göz atayım diye eline aldı, bitirdiğinde sabahın ilk ışıkları odanın içini aydınlatmaya başlamıştı. Eser, Finlandiya’nın uyanışını anlatıyordu ve çok ilgisini çekmişti. Sabah Bakanlığa gider gitmez Daire Başkanlarını toplayıp, kitabı gösterdi:

-Bu kitap, Snelman adında bir idealistin ve ona inananların; küçük ve  yoksul  Finlandiya’yı nasıl uyandırdıklarını anlatıyor arkadaşlar. Bir kişinin, ben tek başıma ne yapabilirim ki demeyip, ülkesini kaderini değiştirebildiğine çok güzel bir örnek. Bizim bir yazarımız da bizi, Gazi Paşa’yı yazmalı. Bizim Gazi Paşa’nın açtığı yoldan yürüyen idealistlerimizin yaptıkları, Finlandiya’dakilerden geri mi kalır? Finlandiya’dan iki-üç kat daha büyük, yüz kez daha geri, üstelik savaş yorgunu, ortaçağ şartlarında yaşayan, okur yazarı yok denecek kadar az, aydın geçinenlerinin dahi bir kısmının ilerlemeye direndiği bir milleti uyandırmak, aydınlatmak, düze çıkarmak için yokluk içinde çırpınıyorlar. Demiryolcularımız dağları deliyor, ırmakları aşıyorlar. Doktorlarımız, öğretmenlerimiz, fen memurlarımız, teknisyenlerimiz, tarımcılarımız bir gün bile dinlenmeyi düşünmeden çalışıyorlar. Salgın hastalıklarla, bataklıklarla, yoksulluk ve bilgisizlikle boğuşuyorlar. Kışlalarımızda bile hakkını, hukukunu, devletini bilen yurttaşlar yetiştirmenin mücadelesi veriliyor. Bütün ülke arı kovanına dönüşmüş durumda. Ama bu olağanüstü yurtseverlerin, özverili insanlarımızın halkı uyandırma ve aydınlatma mücadelesini, bu çağdaşlaşma idealistlerinin hikayesini ne yazık ki bizim hiçbir yazarımız yazmadı. Bizim uygarlık savaşımız da yazılana kadar Petrov ’un bu kitabını okuyacağız ve yetişen nesle okutacağız. (1)

Her yeni atanan öğretmene yazdığı mektubun yanında John Dewey’in “Demokrasi ve Terbiye” kitabını gönderiyordu, artık bu kitapların yanına şu mektubu da ekleyecekti:

"Yavrum,

Birçok yoksunluklar içindeki bir ulusun var olma mücadelesinin tarihini özetleyen ekteki kitabı sana gönderiyorum. Bunu dikkatle okur ve çevrendekilere okutursun ...

Yoksulluklar ve sıtma kaynağı dipsiz bataklıklar içinden, bir yeryüzü cenneti yaratan ve halkını ona yakışır, seçkin bir düzeye çıkarmayı başaran bu çalışmalar. Bizler için pek değerli bir ders olmalıdır. Snelmann'ın kişiliğinde, Fin insanının azim ve iradesi anlatılmaktadır. Ona yardımcı olan özgüvenli genç öğretmen ve subayların yorulmak bilmez çabaları, kısa zamanda ülkelerini henüz bugünkü parlak uygarlığın hiçbir köşesinin erişemediği yüksekliğe ve mutluluğa eriştirmiştir. Bu kitap bir öğretmenin kendi ulusunun gerçek kurtarıcısı ve şefkatli yol göstericisi olduğunu anlatmaktadır. İşte yavrum, yarın için senin alçak gönüllü ve özverili kişiliğinde de bir Snelman’ı' görüyor ve kendi çevrende yükselmenin öncülerinden olacağını düşünerek seviniyorum.

Başarılar diler ve gözlerinden sevgi ile öperim.

Milli Eğitim Bakanı Mustafa Necati" (2)

(1)  Rauf İNAN, Mustafa Necati: Kişiliği, Ulusal Eğitime Bakışı, Konuşma ve Anıları, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, Ankara, 1980

,s.160(dipnot); T.ÖZAKMAN,Cumhuriyet II,s.294-295

(2) Tülay ALİM BARAN, Mustafa Necati’nin Söyledikleri, Atatürk Kültür, Dil Ve Tarih Yüksek Kurumu(AKDTYK)Atatürk Araştırma Merkezi, Ankara, 2008