Fe­da­kar­lık­lar unutulmamalı

Uzun za­man­dır ga­ze­te­ye yazı gön­der(e)medim. Başka bir ya­zı­da neden böyle ol­du­ğu­nu an­la­tı­rım. Bugün siz­le­re 1900 baş­la­rın­da Ak­sa­ray’ın temiz su içe­bil­me­si için fe­da­kâr­lık yapan ata­la­rı­mı­zı ha­tır­lat­mak is­te­rim.
Suya, her din ve kül­tür­de fark­lı bir mana yük­len­di­ği­ni bi­li­yo­ruz çünkü su tüm can­lı­lar için hayat kay­na­ğı­dır. Türk-İslam kül­tü­rün­de ka­zan­dı­ğı anlam ise bir baş­ka­dır. Ak­sa­ray’da su ile il­gi­li gü­nü­mü­ze ula­şan bir vakıf kaydı gör­me­dim. Asır­lar­dır akıp giden Ulu Irmak bi­lin­di­ği gibi son se­ne­ler­de sus­kun­dur. O coş­kun ak­tı­ğı za­man­lar­da Ak­sa­ray­lı­lar su ih­ti­ya­cı­nı bu ır­mak­tan sağ­la­mış­tır. Fakat su bazen kir­len­di­ğin­den has­ta­lık­la­ra da neden ol­muş­tur. Temiz su içil­me­si için imkân da­hi­lin­de dev­let-mil­let bir­lik­te ha­re­ket et­miş­tir.
1890 son­la­rın­da Ak­sa­ray’a top­rak bo­ru­lar­la su ge­tir­til­di­ği ve bu işi için II. Ab­dül­ha­mid’in gü­ven­di­ği isim­ler­den bi­ri­si olan Ak­sa­ray­lı Hacı Ali Paşa’nın ön ayak ol­du­ğu söy­le­nir. Bah­se­di­len suyun Eke­cik Dağı’ndan ge­ti­ril­di­ği ya­zıl­mak­ta­dır. Aynı Paşa’nın Ulu Cami önüne bir de şa­dır­van yap­tı­ğı ka­yıt­lar­da yer al­mak­ta­dır. 1907 Mayıs’ına ait bir ta­ah­hüt­na­me­de Ak­sa­ray ka­sa­ba­sı­na (mer­kez) ge­ti­ri­lecek tatlı su mas­ra­fı için kendi rı­za­la­rıy­la kat­kı­da bu­lu­nan­la­rın ad­la­rı ve bun­la­rın ba­ğış­la­dık­la­rı para mik­tar­la­rı­nı gös­te­ren liste ile bu ki­şi­le­rin mü­hür­le­ri bu­lun­mak­ta­dır. Bu bil­gi­le­ri daha önce dok­to­ra te­zim­de de­ğer­len­dir­miş­tim. Unu­tul­ma­ma­sı ge­re­ken fe­da­kâr­lık ya­pan­la­rın isim­le­ri ve ta­ah­hüt et­tik­le­ri mik­tar şöy­le­dir:

Tatlı su işin­de­ki mas­raf için yar­dım sözü ve­ren­ler Kuruş
Büyük Böl­cek Ma­hal­le­sin­den Hacı Şerif Efen­di 1.100
Bak­kal Hacı Osman Ağa 1.100
Mirab Oğlu Meh­med Ağa 1.100
Çolak Oğlu Hasan Ağa 1.080
K. Böl­cek Ma­hal­le­sin­den Rüş­di­ye Mu­al­lim-i Ev­ve­li İbra­him Efen­di 1.000
Hatib Hacı Mus­ta­fa Efen­di 800
Gü­rün­lü-za­de Ni­ya­zi Efen­di 540
Nak­kaş Ma­hal­le­sin­den Muh­tar Meh­med Ağa 500
Hoca Hacı Meh­med Efen­di 500
Ce­lal­bey-za­de Vahid Ağa 440
Mey­dan Ma­hal­le­sin­den Sadık Bey 280
Divan oğlu Hacı Der­viş Ağa 200
Tef­tiş Ma­hal­le­sin­den Si­cil­lü-za­de Hasan Efen­di 700
Kasım oğlu Nuri Efen­di 700
Sofu Hacı Mus­ta­fa Efen­di 480
Çer­di­ğin Ma­hal­le­sin­den Kan­tar­cı Hacı İsmail Ağa 150
Muh­yid­din Efen­di-za­de Halid Efen­di 170
Şamlı Ma­hal­le­sin­den Hacı Vey­sel Ağa 500
Ter­zi-za­de Hacı Meh­med Efen­di 500
Hamza Efen­di-za­de İsmail Ağa 440
Tı­mar­ha­ne Ma­hal­le­sin­den Osman oğlu Mus­ta­fa Efen­di 500
Hüs­ref oğlu Meh­med Ağa 280
Şeyh Hamid Ma­hal­le­sin­den Müf­tü-za­de Şükrü Efen­di 500
Şe­hir­ha­cı­sı-za­de Mus­ta­fa Efen­di 500
Şeyh-za­de Galib Efen­di 600
Mu­ka­ve­lat Mu­har­ri­ri Mus­ta­fa Efen­di 500
De­ve­ci­yan Ma­hal­le­sin­den Hü­se­yin Efen­di­za­de Tahir Efen­di 770
Os­man­bey-za­de Rıfat Efen­di 750
Mi­na­re­cik Ma­hal­le­sin­den Fa­kı-za­de Hacı Meh­med Efen­di 470
Mi­na­re­cik Ma­hal­le­sin­den Fa­kı-za­de İbra­him Efen­di 470
Hacı Ha­san­lı Ma­hal­le­sin­den Banka Kâ­ti­bi Musa Efen­di 340
Hacı Efen­di-za­de Meh­med Efen­di 200
Kı­zıl­ca Ma­hal­le­sin­den Kır­şe­hir­li oğlu Hasan Ağa 500
Çakır oğlu Ali Ağa 260
So­fu­lar Ma­hal­le­sin­den Sa­at­çi Hafız Efen­di 400
Ma­hal­le-i mez­bur­dan Şeyh Gazi Ali Ağa 380
Pa­şa­cık Ma­hal­le­sin­den Hacı Osman Efen­di-za­de Ahmed Efen­di 740
Hacı Hasan Ağa-za­de Vehbi Efen­di 500
Ali Bu­çuk­za­de Ab­dur­rah­man Ağa 500
Bab-ı sağir Ma­hal­le­sin­den Ha­zi­ne­dar-za­de Rıza Efen­di, 820
Ka­vur­ma­cı oğlu Ahmed ağa 500
Kah­ve­ci Cafer Ağa, 500
Kergi Ma­hal­le­sin­den Ök­çe­siz-za­de Edhem Efen­di 680
Hacı Hakkı oğlu Hasan ağa 500
Hel­va­cı oğlu Mah­mud Çavuş 500
Sebil Ma­hal­le­sin­den Hacı Kani Efen­di 600
Şe­ri­ye Kâ­ti­bi Tahir efen­di 600
Çer­çi­za­de Edhem Efen­di 760
Muh­tar Mu­har­rem Ağa 600
Ha­mi­di­ye Ma­hal­le­sin­den Hacı Sü­ley­man Efen­di 860
Ha­mi­di­ye Ma­hal­le­sin­den Muh­tar Yakub Ağa 800
İsmail Ağa bi­ra­de­ri Ali 800
Er­me­ni Ma­hal­le­sin­den Mu­taf­yan Mih­ran Efen­di 2.500
Ho­sirr­yan Si­nak­rim Efen­di [ve] Van­gel oğlu, 2.500
Laf­cı­yan Par­sih Efen­di 1.500
Abacı oğlu Artin Efen­di 1.500
Abacı oğlu Haci Ağa Mah­du­mu Ka­ra­bet Efen­di 1.000
Mu­rad­yan Ka­ra­bet Efen­di [ve] Aogo­ci­yan agob 1.000
Yekûn 39.960