Aksaray Kentsel Dönüşümün neresinde?

  Kıymetli dostlar çalışma hayatım devam ettiği dönemde  hatırladığım kadarı ile  Adana  bölgeye bağlı, Hatay merkez ilçesi Antakya ve  diğer ilçelerindeki birimlerde yaptığım teftiş  görevim sırasında  eski Antakya’nın  imar durumunun çok kötü olduğunu, yolların  ancak bir at arabası geçecek  kadar dar olduğunu görmüştüm. Depremzede vatandaşlardan   öğrendiğim kadarı ile  en çok bu bölgenin zarar gördüğünü, tüm binaların yıkıldığını, yol olmadığı için hasarlı bölgelere ulaşmanın çok zor olduğunu öğrendim.   Yolların yetersiz olması yangın içinde önemli bir risk oluşturmaktadır. Aksaray’ımız böyle olmamakla beraber,  ana bulvarları istisna tutarsak genelde,  yollarımızın genişliği 7-8 m. civarındadır. Çoğalan araç sayımız ve bunların yeterli park yerleri olmaması ve  araçların yollara park edilmeleri  nedeniyle  bu yolların çoğunda  sıkıntı yaşanmaktadır.  Eskiden Aksaray 5. Derece deprem kuşağında diye ifade edilirken, son yıllarda Ekecik dağından Tuz gölüne giden ve Helvadere ve Hasan dağına kadar uzanan 180-200  km. lik  fay hattından  bahsedilmekte  ve Aksaray 4. Deprem kuşağında olduğu belirtilmektedir. İnternetten sorgulandığında bu fay hattının 6-6,5  hatta 7 şiddetinde deprem üretebileceği bilgisi ile karşılaşılmaktadır.  İnternetten araştırdığımda, tarihte Aksaray merkezli bir deprem olmadığı, yakın geçmişte  Aksaray’ın çevresinde Kırşehirde, Nevşehir Acıgöl,  Niğde Bor, Ereğli, Karaman  vs de depremler olduğu bilgisine ulaşılmakta, bu depremlerden dolayı  tedbirli olunması tavsiye edilmektedir.   11 ilde olan deprem ve Aksaray’ın çevresinde oluşan depremlerin etkisiyle de ilgili olsa gerek ,  bir önceki  yıl  142 TL  olarak ödenen konut dask sigortası ,  bu yıl % 400’e yakın artırılarak 541 TL ye yükseltilmiştir.  Ülkemiz deprem kuşağında olması nedeniyle, konut ve işyerlerinin deprem özelliklerine göre üretilmesi mecburiyeti izahtan varestedir.  Konut ve işyeri alanlarının tarıma elverişli olmayan alanlar içinde olması da ayrı bir önem ve zorunluluk içermektedir.  Bu bağlamda, imar planlarının jeolojik değerlere  ve ihtiyaca uygun yollar içerecek şekilde yapılması önem arzetmektedir.

                Aksaray’ın yeni gelişen semtlerini bir tarafa bırakırsak, özellikle merkezdeki inşaatların önemli bir bölümü çok eski yapılardan oluşmaktadır.  Ülkemizdeki  1999 ve 2023 yılındaki oluşan depremlerden sonra yapılan planlara  göre özellikle 2008 yılından önce yapılan binalardan alınan karotlarda tamamının  belirlenen deprem değerlerine uygun olmadığı ,  binaların çürük olduğu ifade edilmektedir.  Bu nedenle, Aksaray’ın özellikle şehir merkezindeki binaların yenilenme mecburiyeti bulunmaktadır. Bu binalar yenilenirken yollarında ihtiyaca uygun olarak genişletilmesi gerekmekte, şehir merkezinin daracık yollardan kurtulması gerekmektedir. Aksaray ‘ın  zemin sağlam olmadığından fora kazık kullanılmadan yüksek bina yapılması da risklidir.  Aksaray merkezinde kentsel dönüşüm uygulaması mecburiyeti bulunmaktadır. Aksaray merkezinde kentsel dönüşüm uygulanacak bölgeler belediyece belirlenerek, bölgelerde kendi içinde sınıflandırılarak hamidiye mahallesinde yapılan kentsel dönüşümde olduğu gibi mimari değerlere uygun, her bağımsız bölüm için oto garajı ve  ihtiyaca uygun yollar ihtiva eden plan, proğram yapılarak uygulamaya konulmasında  zaruret bulunmaktadır. Hamidiye mahallesinde kentsel dönüşüm proğramı uygulanmaya başlandığında,  oradaki esnafın bir çoğu ile yaptığım görüşmede malımıza çöktüler gibi çok olumsuzluk ifade eden yakınmalara şahit olmuştum. Ama Toki  ve dolayısıyla belediye çok güzel bir başlangıç  yaptı , ortaya  olumsuz konuşanları  utandıracak  çok güzel bir eser çıktı. Bundan sonraki kentsel dönüşüm uygulaması için Belediye  Belkent  Yapı A.Ş diye  kentsel dönüşüm için şirket kurmuştur. Aksaray’daki  kentsel dönüşüm hizmetini bu şirkete yaptırmaya çalışacaktır. Bu şirketin yaptığı ve yapacağı işler Toki’nin yaptığı uygulama gibi başarılı olursa belediye bu işten olumlu puan alacak, başarısız olursa belediye bu uygulamadan olumsuz puan alacaktır. Kentsel dönüşüm uygulaması belediyenin karnesi olacaktır. Kentsel dönüşüm uygulaması yapılırken şehirdeki binalar yenilenmesinin yanında belediyede burada oluşan ekonomik faaliyetten payını alarak ciddi bir gelir kaynağına ulaşacaktır.  Yani belediye şehre ve halkına hizmet ederken para da kazanacaktır. Aksaray  Belediyesi , kentsel dönüşüm için  Belkent Yapı A.Ş.yi kurarak kentsel dönüşüm için ilk icraatının hazırlığını yapmıştır. Artık icra pozisyonuna geçmiş durumdadır.

                Belediye kentsel dönüşüm uygulamasında karşılaşacağı  sorunları çözecek, özellikle  alınan karota veya kentsel dönüşüm anlaşmasına ve işine itiraz ederek dava eden veya edecek  olanların yarattığı  sorunları çözecek, sahada  inşaat konusunda deneyim kazanmış, sözleşme şartlarında belirlenen işlerin düzgün yapılıp yapılmadığını kontrol edecek  teknik personelden oluşan elit  ve güvenilir bir kadroya ihtiyaç duyulacağı  hususu  izahtan varestedir. Belediye kentsel dönüşümde üstleneceği işleri ihale yolu ile müteahhitlere yaptıracağından,  onların yaptıkları işlerin  plan proje, teknik  şartname ve sözleşme hükümlerine uygunluğunu denetleyeceğinden,  bu konuda istihdam edeceği kadronun belirtilen görevi düzgün bir şekilde yönetecek, denetleyecek bilgi ve beceriye sahip olmalıdır. Belediyenin kurduğu inşaat şirketinin yapacağı işlerin hacmine uygun sermayesinin olması da önem arzeden diğer önemli bir husustur. Şirket sermayesi yeterli olmazsa kentsel dönüşüm yasasında belirtilen  süreler arasında arsaların mülkiyeti Belkent Yapı A.Ş.  ye geçeceğinden bir haciz riski oluştuğunda bu dönemde  kentsel dönüşüm için vatandaşın şirkete devrettiği arsaların da haciz riskine maruz kalacağı aşikardır. Aksaray merkezinin yenilenmeye ihtiyacı olup,  bu işlemin yaratacağı pastadan belediyenin de pay alması , bunu yaparken de Aksaray’a ve Aksaraylıya hizmet etmesi kadar tabi bir şey olamaz. Kentsel dönüşümü Toki yapsa belediyenin kasasına giren bir şey olmayacak buna karşılık  belediye bir sürü iş ve sıkıntıyı üstlenecektir. Belediyenin kentsel dönüşümü kendi yapmak üzere inşaat şirketi (yani Belediye İktisadi Teşekkülü= BİT) kurmasını olumlu ve faydalı bir faaliyet olarak değerlendiriyorum. Hayırlı ve başarılı olmasını diliyorum .