KAPADOKYA -3-

Merhum Abdullah Sabri Karter’in gayretleriyle bir araya getirilmiş olan Aksaray Dağarcı’ğından paylaşmaya devam ediyoruz.

***

İskender'in vefatından sonra keşide olunan kura üzerine, Kapadokya Eyaleti Perdikkas nam serdara isabet ettiğinden, Perdikkas İskender'in vefatı sıralarında isyan ederek tekrar sükûtu elde etmiş olan Aryarat 'ı asarak, bütün bende-ganı ailesi ile beraber telef eylemiş ve hükümete de sevgili-daşı Eumenes'i geçirmiştir (Ariarathes'in ölümünden sonra Kapadokya, yirmi yıl boyunca Makedonyalı satraplar tarafından yönetildi. Babil'de yapılan bir toplantıda Perdikkas, Kapadokya'nın yönetimini Kardialı Eumenes'in idaresine verdi. Ancak PErdikkas'ın ölümünden sonra Triparadeisos'ta yapılan toplantıda (MÖ 321) bu yönetim yetkisi Eumenes'ten alındı ve Nikanoros'a verildi; birkaç yıl sonra da Antigonos'a geçti. Bir süre sonra Abtiogonos, İpsos savaşında (MÖ 301) yenilince Küçük Asya'daki toprakları Lysimakhos'un eline geçti ancak Kurupedion'da yapılan savaşta (MÖ 281) 80 yaşındaki Lysimakhos'un 77 yaşındaki Seleukos Nikator'a yenilmesi üzerine Kapadokya'daki Makedonya egemenliği son buldu. Seleukos'un egemenliği başladı. Bu arada ülkenin kuzeyinde Pers kökenli Mithridates Pontos Krallığı'nı kurmuştu). Perdiccas'ın (Eumenes)' in vefatından sonra (Takriben miladdan 320 sene evvel) Üçüncü Aryarat eyalet makamında bulunan Animias'ı telef ederek pederinden kalma hükümeti zabt eylemiştir. Üçüncü Aryarat'ın oğlu Aryaminis elli sene hükümeti sulh ve sükûn ile idare etti. (Miladdan 284 sene evvel) Aryantinis'm oğlu Dördüncü Aryarat dahi, Suriye Hükümdarı ikinci Antiyahos (Antiökhos) ile tezvic etmişdir. (Miladdan 282 sene evvel ) Beşinci Aryarat dahi Büyük Antiyahos'un kızı ile tezvic ettiğinden ve Antiyahos ile ittifak ettikten sonra; müteaddien Romalılar üzerine hücum ettiler. Fakat mağlup olduklarından Aryarat Roma'ya gitmeye ve pek ağır tazminat vermeye mecbur olmuşdur. Makedonya Kralı Perseus üzerine Romalılar, sefer ettikleri zaman, Aryarat, yardım ettiğinden Romalılar ile dostluk peyda etmişdir. Bunun oğlu Filopator tesmiye olunan altıncı Aryarat (Fakat son mağlubiyeti üzerine tutulub esir edildi, Roma'ya gönderildi Romada zindanda ölmüştür. Miladdan 129 sene evvel)  Romalılar ile olan dostluğu daha ziyade artırdı, Aristonicas (Aristonicus Pergama (Bergama) hükümdarı ikinci Eumenes'in veled-i na-meşru idi. Miladdan 132 sene kadim Romalılar Bergama hükümetini İlga ettiler ahali gördükleri müamelat üzerine hoşnudsuzluk gösterdi ki Aristonicos isyan eyledi ahali arkasına düştü birkaç muharebelerle galib geldi),  Bergama'yı zabt etmiş idi. Altıncı Aryarat Romalılar ile beraber Aristonicas üzerine sefer etmiştir. Ancak muharebe başlamadan Aryarat (Miladdan 162 sene evvel) vefat etti. Altıncı Aryarat vefat ettiği zaman (ülkesini) yedi nefer evlada terk etmiştir. Bu evladların hiçbirisi hükümete geçecek bir yaşta olmadığından valideleri Laudikus idare-i hükümet etmeye başlamıştır. Bu zalim kadın idareyi kendisine tahsis ettirmek için evladlarından beşini vahşiyane katletmiş ve Pontus Kralı Mithridat 'ı kendisine koca diye almıştır. Ancak ahali bu derece vahşet ve tahrike razı olmadığından merkumeyi tard etmişlerdir. Yerine bu kadının oğlu Yedinci Aryarat idare-i hükümete geçmişdir. Bir müddet sonra Yedinci Aryarat dahi Pontus Kralı Mithridat tarafından telef edildi. Müteveffa Yedinci Aryarat'ın zevcesi dahi; (Bithinya) Kralı İkinci Nikomidis'e terk etmiş ise de Romalıların müdahalesi üzerine Kapadokya hükümeti Sekizinci Aryarat'a verilmiştir. İzar Mitridat en ufak bir sebebden dolayı Miladdan 129 sene evvel genç olan bu zatı dahi telef ederek (Lavoziski)'den olan sekiz yaşındaki oğlunu reis-i idareye geçirmiştir. Ahali ise buna rıza göstermediklerinden telef edilmiş Aryarat'ın biraderini Dokuzuncu Aryarat namıyla hükümdar etmişlerdir. MitridaT (Mithridatis. Mithridates, Eusebeos ve Philopator (babasını seven) lakaplarını kullanmıştır) pek ziyade hiddetlenerek yine oğlunu reis-i idareye geçirmek istemiş ise de (Lavoziski)’nin ricası üzerine fikrinden vaz geçip, fakat Yedinci Aryarat'ın üçüncü oğlunu kral yapmıştır. Romalılar daima Kapadokyalılara muavenet etmekte olduğundan Romalılar Kapadokyalıları iltizam ederek YedinciAriarat'ın oğlunun hükümetten iskatı ve istedikleri veçhe bir cumhuriyet teşkili için Kapadokyalılara vesayede bulunmuşlar ise de Kapadokyalılar müstakil bir hükümdar nasb etmek cihetini tercih ettiler ve birçok müzakere ve müşaverattan sonra Ariovarzan namında birini kral yaptılar.